Mensen inschatten

Het inschatten van de aard en de motivatie van mensen, welke bij hun doen en laten van belang zijn, is veel eenvoudiger dan het vermogen om mensen te kunnen kennen. Om mensen te kunnen kennen, dat wil zeggen: te weten wat die mensen bij hun handelen zoal beweegt, is een goed inzicht in de psychologie van mensen van belang. Terwijl dit voor het inschatten van mensen in het geheel niet nodig is. Een inschatting maken van wat mensen zoal motiveert en drijft, is goed te doen. Immers er worden daarvoor (in eerste instantie) geen eisen gesteld aan de kwaliteit van die inschatting. Iedereen kan op dat niveau mensen inschatten, maar niet iedereen kan mensen 'kennen'. Goede mensenkenners zijn zeldzaam. Zolang het nog slechts om een inschatting gaat, is iedereen daartoe in staat. Wil dat zeggen dat iedereen in staat is een júíste inschatting van mensen te maken. Nee juist niet! In de dagelijkse omgang met mensen zal iedereen dat wel ervaren. Maar in de politiek komt dat gegeven zeer versterkt naar voren. In onze westers gecoördineerde cultuur hebben mensen over het algemeen het recht om op verschillende momenten in hun leven te mogen stemmen. Dat wil zeggen: het uitbrengen van hun stem bij een verkiezing van mensen, die bereid zijn hen in de controle van de regering te willen gaan vertegenwoordigen. Dit recht om te stemmen wordt kortweg betiteld als: 'het stemrecht'. Maar omdat mensen andere mensen niet betrouwbaar genoeg kunnen inschatten, is dat eigenlijk een wassen neus.

Dit stemrecht wordt in het algemeen als 'een groot goed' beschouwd, omdat het de mensen invloed geeft op het bestuur van hun land. En omdat het mensen doet neerleggen bij de beslissingen die door de regering voor het algemeen belang van de mensen worden genomen. Maar het zwakke punt bij het hebben van stemrecht, is wel dat het in een maatschappij ook gemakkelijk 'de verkeerde' mensen kan laten bovendrijven voor het meedoen aan de inzet voor het algemeen belang . Het democratisch proces, is namelijk geen garantie gebleken te zijn voor het op een onberispelijke wijze uitschiften van de ongeschikte personen voor het meedoen aan het bestuur van het land.

Het is bij dit alles bijvoorbeeld lang niet ondenkbaar dat er een psychotisch personage komt bovendrijven in de regering van een land. Of een personage met andere kenmerken die aan een psychische ziekte doen denken. Als deze mensen in de regering van een land terecht zijn gekomen, kunnen zij grote groepen mensen onheil aandoen. Als een bevolking van een land de pech heeft dat de president van hun land een despoot blijkt te zijn, of blijkt te zijn geworden, kan dat veel mensen over de kling doen jagen.'Ja', zult u mogelijk denken, 'maar in een democratisch bestuurd land zal dat wel meevallen'. Ja natuurlijk, het democratisch politiek systeem zal niet zoveel kans bieden aan mensen met dit soort vormen van gestoord gedrag. Maar uit te sluiten is dat allerminst! Daar zijn wel voorbeelden van aan te dragen. Zelfs jammergenoeg in het recente verleden!

'Maar hoe kan dat dan?', zult u vervolgens mogelijk zeggen. 'Onder al die kiezers moeten er toch voldoende mensen zijn die bijtijds in de gaten hebben dat men hier met een gestoord personage heeft te doen ?' Ja dat is waar, maar dat wil niet zeggen dat die mensen de andere mensen bijtijds kunnen doen laten inzien dat zij moeten oppassen voor een dergelijk persoon. Dergelijke gestoorde mensen kunnen dermate manipulatief zijn, dat dit de kritische blik van veel mensen zal weten te vertroebelen.

'Maar welke mensen worden nu vrij eenvoudig door dergelijke manipulaties beïnvloed?', zal men zich kunnen gaan afvragen. 'Niet iedereen is toch evengoed vatbaar voor dergelijke manipulaties?' Nee, sommige mensen zijn wat dat betreft niet erg beïnvloedbaar. Maar anderen juist veel meer! Het lijkt er op, dat mensen met een eenvoudig wereldbeeld nogal gemakkelijk vatbaar zijn voor dergelijke manipulaties. Mensen óók, die geen al te breed georiënteerde opleiding hebben genoten. En die zichzelf ook niet de nodige algemene kennis hebben bijgebracht. Dat klinkt misschien wat neerbuigend, maar dat soort mensen hebben zich vaak juist wel op een ander gebied goed laten vormen. Vaak een gebied wat hen beroepsmatig erg van pas komt. Als dan bovendien de interesse van die mensen niet zo op dat eerder genoemde kennisgebied ligt, zullen zij al gauw wat tekort komen in het begrijpen van de maatschappelijke ontwikkelingen. Nu is het voor hen eigenlijk vrij gemakkelijk om zich dan toch een mening aan te meten. Namelijk door gewoon de mening van de collega's aan te gaan nemen. Zolang zij in de bubble van hun bedrijf zitten, of in die van hun club, of in die van hun stichting, of in die van 'wat dies meer zij' , is dat over het algemeen niet zo'n groot probleem. Maar als zij zich eenmaal in een ander milieu bevinden, zal die discrepantie met de andere mensen wel in vrij sterke mate naar voren kunnen komen.

Zolang iedereen zich maar beseft dat die discrepantie zich bij die mensen voordoet, is dat geen groot pobleem, maar als dat niet zo is, of als dat in die situatie voor de mensen wel van groot belang is, dan zal dit sterk op de voorgrond gaan treden. Een dergelijke discrepantie van kennis kan vooral in de politiek problematisch zijn. Als die mensen, in die situatie, die discrepantie aan kennis maar gewoon zouden gaan toegeven, is er nog niet zoveel aan de hand. Maar als die mensen zich daar voor schamen en dan, door daarover manhaftig te doen, proberen die discrepantie te gaan verbloemen, zullen zij daarmee hun geloofwaardigheid als mogelijk heel gemakkelijk kunnen verliezen. En zij zullen een apert gevaar voor de maatschappij kunnen vormen. Betrekkelijk veel mensen hebben de neiging om veel te snel geloof te gaan hechten aan de gedachtengang van andere mensen. Ook al is die nog zo absurd! Door die geneigdheid van mensen weten ook allerlei religies betrekkelijk gemakkelijk onder de mensen vorm te vatten.

De reden dat toch ondanks alles veel mensen niet goed beseffen dat zij worden gemanipuleerd is, is uitermate kwalijk voor het evenwicht in de samenleving.

Kortom: Het is in een maatschappij alijd oppassen geblazen dat er geen mensen in het bestuur van die maatschappij worden gekozen die geen absurde denkbeelden vertonen.